مهارت‌های عمده در تربیت فرزندان

مقدمه و ویرایش: اسماعیل درمان، ماستر روانشناسی بالینی و مشاوره

تربیت اطفال یکی از بنیادی ترین وظایف و حیاتی ترین مهارت در خانواده است که موفقیت و بهزیستی خانواده های صاحب فرزند و جامعه ی موفقتر و پویاتر را تا حد زیادی تضمین میکند. تربیت موثر تاثیر مثبت بر کودکان و محیط اطراف شان داشته و رفتار و کردار نسل بعدی را شکل میدهد. یکی از نکات خوب در مورد مهارت تربیت طفل این است که این مهارتها کسبی و یادگرفتنی اند و والدین با تلاش و کوشش به این مهارتها دست می یابند.

 متاسفانه در افغانستان از یکسو فکر می کنند که این مهارتها یا لازم نیستند یا بطور خدادادی در وجود پدر و مادر  نهفته اند و بدین ترتیب پدر و مادر  نیاز به یادگرفتن مهارت تربیت طفل ندارند! این موضوع درست نیست! پدران و مادران باید از یادگیری این مسایل شرم نکرده و در جستجوی کسب  مهارت و بهتر ساختن رابطه با فرزندان خود باشند.

 از یاد نبریم که اطفال و حقوق شان بطور وسیعی نادیده گرفته شده و نقض میگردند، نه تنها در خانه، بلکه در بیرون از خانه (در مسجد، مکتب، محل کار)، ولی درین میان محیط خانه و نوع رفتار والدین و روشهای که برای تربیت اولاد خود استفاده می کنند در صدر لیست قرار میگیرد.

با درنظرداشت این اهمیت، داکتر محمد والی پور چند مهارت عمده در تربیت اطفال را درینجا تذکر داده است. 

۱-    به رفتارهای کودک‌تان با دقت توجه کنید.
بسیاری از والدین توجه کمی به آنچه که در خانه اتفاق می‌افتد دارند و به همین دلیل ممکن است مشکلات را بیشتر و مهم‌تر و بالعکس کمتر و کم اهمیت‌تر از آنچه که هست ارزیابی کنند. بطور مثال کودکان گاه‌گاهی شکایت می کنند، بخصوص در زمان خستگی، مریضی و یا تغییرات محیط. اگر والدین خود خسته و ناراحت باشند ممکن است این مشکل را بسیار بزرگ جلوه دهند. گاهی بالعکس، طفلی که مرتباً با همسالانش جنگ و جنجال می‌کند، والدین در قبال او بی‌توجهی کرده و آن را طبیعی می‌دانند و هیچ اقدامی نمی‌کنند.

با توجه نمودن به رفتارها و یادداشت کردن آن‌ها و اینکه چند بار در روز اتفاق می‌افتد بهتر می‌توانید بفهمید که آیا کودک‌تان مشکل دارد و آیا نحوه برخورد شما برای حل مشکل مفید است یا نی.

نکات کلیدی در تربیت کودک

اهانت و تحقیر کودک، سرزنش های مداوم و انتقادهای بیجا و به کارگیری تعبیرات غیرمحترمانهاز مهمترین عواملی هستند که بذر کینه و نفرت را در دل کودک می پاشند.نوزاد پس از تولد به ارتباط جسمی با مادر نیاز فراوان دارد

¬

¬

¬

¬

¬

تحقیقات نشان می دهد که کودکان پرورش یافته در منزل نسبت به کودکان مهد کودک ، ماهانه از رشد قدی بیشتری برخوردارند. تربیتی که آزادی را به کلی در کودک نادیده بگیرد

¬

و انتخاب و میل قلبی را از وی سلب کند و تنها مبتنی بر ترس و آداب خشک و بی روح ظاهری باشد، نه تنها دوام نمی یابد بلکه در نهایتبه رکود وعصیان کودک می انجامد.

یک کارشناس مسائل روانی کودکان در اتریش می گوید: چنانچه در روابط نوزاد با پدر ممنوعیتی ایجاد شود، نوزاد در حس وفاداری و دوستی دچار نقیصه می شود و در سال های آینده توانایی ارتباط سالم را نخواهد داشت. کودکان باید با رنج ها و مشکلات طبیعی زندگی آشنا شوند

¬

¬

تا افرادی شکننده، رفاه زده و پر توقع بار نیایند. اگرچه جنبه های تخیلی داستان برای کودک لذت بخش و مفید است لکن نباید در آن افراط کرد؛ داستان نباید ترس آور باشد؛داستان باید الگوی صحیح و متناسب با سن کودک را ارائه کند، بیان زیبایی ها و نیکی ها، با روح لطیف کودک سازگاراست. بر این که او را غرق لذت و شادی می کند و صمیمیت را افزایش می دهد، اعتماد به نفس و احساس ارزشمندی را در کودک تقویت می کند و هرگز عیب هایش را نزد دیگران بازگو نکنید. همبازی شدن با کودک علاوه امکان باروری و تحکیم مفاهیم را در مراحل بعدی کاهش خواهد داد. سرعت اولیه و تشدید آهنگ رشد ، منجر به تأخیر قابل ملاحظه ای در مراحل بعدی می شود. هرگز عیب فرزندتان را در رفتارها ، بزرگتر از آنچه هست جلوه ندهید، کودکی که امتیاز نمی آورد دچار احساس خود کم بینی می شود و اعتمادش را نسبت به پدر و مادر از دست می دهد. اگر بیش از حد ،سرعت فراگیری را در فرزندانمان تقویت کنیم،؛ از این رو نباید ساعات طولانی از مادر جدا بماند. تحقیقات نشان داده است که از شش ماهگی تا سه سالگی، حضور مادر نه تنها در رشد عاطفی کودک ، بلکه در رشد بدنی و عقلی او نیز تأثیر بسزایی دارد. در مقایسه بین فرزندان

همه چیز به اندازه، حتی محبت

یکی از احتیاجات اساسی روانی افراد برخورداری از محبت دیگران است. کودکی که در سال های اول زندگی از محبت پدر و مادر محروم باشد در خانه احساس ناامنی می کند، از زندگی لذت نمی برد، اغلب سرد وخشن و نسبت به دیگران بی مهر است و کمتر مقید به اصول و قوانین اخلاقی خواهد بود. برعکس کودکی که از محبت پدر ومادر برخوردار است، قدرت سازگاری بیشتری دارد، احساس سکون و آرامش می کند، اعتماد به خویشتن در او قوی است و نسبت به میزان های اخلاقی حساس است.

کسانی که بی‌اختیار موهای خود را می‌کنند

تریکوتیلومانیا (Trichotillomania) یا کندن موی وسواسی (جنون کندن مو) عبارت است از کندن مکرر موها که می‌تواند منجر به از دست دادن مقدار قابل توجهی از مو شود.

---

تریکوتیلومانیا، یک بیماری روانی است که در آن فرد به طور عادتی و بی اختیار، موهای خود را می کند.

در این اختلال روانی، فرد بر اثر یک عامل برنگیزاننده به طور ناخودآگاه به سمت کندن مو سوق پیدا می کند و با انجام آن، از تنش فرد کاسته می شود. سپس حالتی از رضایت و آرامش موقت را تجربه می‌کند.

پس از مدت کوتاهی این چرخه بار دیگر آغاز می‌شود و بدین ترتیب شخص مکررا موهای خود را می‌کند. در بسیاری از موارد، قبل از کندن، فرد دسته‌ای از موهای خود را دور انگشت می‌پیچد.

راه های تشخیص تریکوتیلومانیا

الف ـ کندن مکرر مو که موجب از دست دادن قابل توجه موها شود.

ب ـ احساس فزاینده تنش بلافاصله قبل از کندن مو یا هنگام مقاومت در مقابل کندن مو

ج ـ احساس شادی، رضایت یا آرامش با کندن مو

د ـ این اختلال به‌علت یک مشکل پزشکی مثلا مشکلات پوستی نیست.

هـ ـ این اختلال، باعث نارضایتی قابل توجه از نظر بالینی یا نقص در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر حیطه‌های مهم عملکردی می‌شود.

چه افرادی بیشتر به تریکوتیلومانیا مبتلا می شوند؟

این اختلال، بیشتر در سنین قبل یا اوایل نوجوانی دیده می شود.

این بیماری در پسربچه‌ها شایع تر از دختر بچه‌ها است، حال آنکه در افراد بالغ خانم ها بیش از آقایان مبتلا می‌شوند.

عادت کندن مو به طور تدریجی و ناآگاهانه در بیمار شروع می‌شود و ممکن است تا جایی که منجر به کندن تمام موهای سر شود ادامه یابد

لوازم التحریر خطرناک را بشناسید!

تماس مداوم و طولانی‌مدت کــودکان بــا وســایل و لوازم‌التحریری نظیر خط کش، پرگار و مدادتراش که حاوی مواد نیکل یا آلیاژ هستند، می‌تواند منجر به حساسیت پوستی دست کودکان شود. همچنین تماس مداوم با لوازم التحریرهایی که حاوی مواد شیمیایی به‌خصوص لاستیک باشد مانند مداد پاک کن نیز می‌تواند منجر به حساسیت‌های پوستی در انگشتان شود؛ ترکیبات شیمیایی، رنگ های مصنوعی و مواد لاستیکی ترکیباتی هستند که منجر به حساسیت در پوست کودکان می‌شوند اما امروزه از موادی که حساسیت کمتری دارند در لوازم‌التحریر کودکان استفاده می‌شود.

با این حال در بعضی از کودکانی که مبتلا به انواع حساسیت‌های پوستی نظیر اگزما یا دارای پوستی خشک هستند تماس با مواد فلزی و شیمیایی به کار رفته در ساخت لوازم‌التحریر، رنگ چوب یا انواع آلیاژهای فلزی به‌خصوص فلز نیکل، می‌تواند در ایجاد حساسیت پوستی نقش موثری را ایفا کند. امروزه در ساخت لوازم‌التحریر طبق استانداردهای جهانی دقت بالایی می‌شود که خوشبختانه به همین علت حساسیت پوستی کمتری را در افراد مشاهده می‌کنیم.

افسردگی پس از زایمان

افسردگی پس از زایمان به دلایل متعدد به ویژه تغییرات هورمونی بروز می‌کند. در دوران بارداری، ترشح هورمون زنانه شامل استروژن و پروژسترون به طور چشمگیری افزایش می‌یابد، اما 24 ساعت پس از تولد نوزاد، میزان ترشح این دو هورمون شدیداً کاهش می‌یابد و به میزان قبل از بارداری بازمی گردد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد این تغییر ناگهانی در میزان ترشح هورمون‌ها یکی از دلایل اصلی افسردگی پس از زایمان است.

---

چهار نوع افسردگی بعد از وضع حمل مشاهده می شود که شامل موارد زیر است:

1- پژمردگی روانی

در 80 درصد زنانی که برای نخستین بار بچه‌دار می‌شوند، نوعی افسردگی خفیف موسوم به پژمردگی مشاهده می‌گردد. پژمردگی پس از زایمان موضوعی کاملا طبیعی است. این افسردگی خفیف، معمولا چند روز تا چند هفته بعد از زایمان رخ می‌دهد. عموما خود به خود بهبود می‌یابد و در عرض چند هفته به طور کامل و بدون درمان برطرف می‌شود.

علائم این افسردگی عبارت است از: غم و اندوه، خشم، اضطراب، زودرنجی و ناتوانی، بدون علت گریه کردن و داشتن افکار منفی.

2- افسردگی پس از زایمان

نوع شدیدتری از پژمردگی، که افسردگی پس از زایمان نامیده می‌شود، تقریبا در 5 تا 20 درصد مادران مشاهده می‌گردد. نشانه‌های آن شدیدتر از پژمردگی است و در هر موقعی از نخستین سال پس از زایمان، روی می‌دهد.

نشانه‌های آن عبارتند از: خستگی مداوم، لذت نبردن از زندگی، احساس بی‌عاطفگی، دوری گزیدن از خانواده و دوستان، عدم نگرانی از وضع سلامت خود و بچه، نداشتن میل جنسی، احساس شدید شکست و ناکارآمدی و نوسانات شدید خلقی.

مراجعه زودهنگام به پزشک، باعث بهبود سریع‌تر افسردگی پس از زایمان می‌شود

پاییز فصل افسردگی نیست

افسردگی فصلی (SAD) اختلالی است که هر ساله در یک زمان مشخص در برخی افراد مستعد، بروز می‌کند و معمولا آغاز علائم آن از فصل پاییز یا زمستان است.

---

افسردگی فصلی در واقع به اختلالات خلقی گفته می‌شود که به دلیل تغییرات طول مدت روز در فصل‌های مختلف بروز می‌کند.

به گفته روانپزشکان مرکز تخصصی «مایوکلینیک»، متناسب با تغییرات فصل، تغییراتی در ساعت بیولوژیک بدن ایجاد می‌شود.

این تغییرات فصلی عمدتا شامل کاهش نور آفتاب در فصول سرد سال هستند که هر چقدر هم اندک باشند، باز هم می‌تواند باعث عدم تطابق ساعت فیزیولوژیک بدن با برنامه روزانه افراد شود.

آسیب‌پذیرترین افراد در برابر این اختلال، زنان جوان هستند.

در این اختلال، علائم شایع افسردگی مانند تغییرات خلقی، پرخوری، افزایش وزن و افزایش میزان خواب مشاهده می‌شوند و تمایل به مصرف مواد قندی و نشاسته‌ای افزایش پیدا می‌کند.

شایع‌ترین علائم افسردگی فصلی شامل خستگی، افزایش نیاز به خواب، کمبود انرژی، افزایش وزن، افزایش اشتها، مشکل در تمرکز و گرایش زیاد به تنهایی هستند

افسردگی فصلی در فصول سرد سال بیشتر است

افسردگی در زمستان و پاییز به علت اختلال خلقی فصلی و کاهش نور خورشید و کوتاه شدن روزها بوجود می آید.

---

اختلالات خلقی فصلی، یک نوع افسردگی می باشد که در هر زمانی از سال می تواند رخ دهد. اگر شما دارای این اختلالات هستید، علائم در پاییز شروع شده و ممکن است تا آخر زمستان ادامه داشته باشد و انرژی شما را تحلیل دهد و بدخلق شوید.

ندرتا، این اختلالات خلقی باعث افسردگی در بهار و اوایل تابستان می شود.

این اختلالات باعث خودکشی، دوری از اجتماع  و بدرفتاری در مدرسه یا محل کار می شود.

علائم اختلالات خلقی فصلی در پاییز و زمستان

افسردگی

امید نداشتن

عصبانیت

کمبود انرژی

احساس سنگینی در بازوها و پاها

تمایل به تنهایی

زیاد خوابیدن

کاهش علاقه به فعالیت

تغییر اشتها و زیاد مصرف کردن غذاهای شیرین

افزایش وزن

مشکل در تمرکز

سفر کردن در فصول سرد سال به یک منطقه گرم باعث می شود که روح و جسمتان تازه شود و از افسردگی دور شوید

بیماری شیزوفرنی چیست؟

شیزوفرنی (schizophrenia) یک نوع بیماری روحی است که در آن فکر تخریب می شود و برداشت انسان از واقعیت غیرعادی می گردد.

---

شیزوفرنی فقط مغز را گرفتار نمی‌کند، بلکه در این بیماری مقادیر غیرطبیعی از پروتئین‌های خاص در سایر قسمت‌های بدن نیز مشاهده می‌شود. پژوهش ها نشان می‌دهد 40 درصد از تغییرات شیمیایی در مغز بیماران شیزوفرنی، در سایر بخش‌های بدن آنها نیز بروز می‌کند.

شیزوفرنی در مردان، بیشتر در سنین 10 تا 20 سالگی رخ می دهد. در زنان، شروع شیزوفرنی در سنین 20 ، یا اوایل 30 سالگی است.

علل

علت اصلی شیزوفرنی هنوز ناشناخته مانده است. می توان گفت که عامل ژنتیکی در شیزوفرنی نقش دارد. ساختار شیمیایی غیرعادی مغز نیز ممکن است به ایجاد بیماری کمک کند.

علائم

سوء ظن به اینکه مورد آزار واقع شده یا بر علیه او توطئه چینی شده است.

توهمات عجیب: اعتقاد به اینکه افراد مریخی، مغز او را کنترل می کنند.

توهم بینایی شنیداری: دیدن یا شنیدن چیزهایی که واقعیت ندارند.

ناسازگاری

بی احساس بودن

اشکال در عملکرد کار یا موقعیت های اجتماعی

انزوای اجتماعی

دست و پا چلفتی

داشتن رفتارهای مختلف: ممکن است بسیار مشوش یا پریشان باشد، یا بی حرکت و یا در بسیاری از مواقع رفتار عادی داشته باشد.

11 علت عجیب افسردگی

افسردگی محرک‌های زیادی دارد؛ ضربه‌روحی، مشکلات مالی، سوگ از دست دادن عزیزان و بیماری ها نمونه‌هایی از این محرک ها هستند. اما اگر افسرده هستید و هیچکدام از این ها در مورد شما صدق نمی‌کند، تعیین یک دلیل خاص برای افسردگی تان کمی دشوار است. در واقع، ممکن است افسردگی شما یک دلیل خاص و مشخص نداشته باشد. در زیر به برخی از علت‌های عجیب افسردگی اشاره می‌کنیم.

---

1- هوای تابستان

اختلال خلقی فصلی بیشتر با افسردگی زمستانی شناخته شده است که افراد زیادی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. اما برای تعدادی از این افراد، این نوع افسردگی در تابستان اتفاق می‌افتد. افسردگی هوای گرم زمانی اتفاق می‌افتد که بدن برای وفق یافتن با فصل جدید دچار تاخیر می شود. این مشکل می‌تواند به‌خاطر عدم تعادل موادشیمیایی در مغز و هورمون ملاتونین باشد.